Συμβουλές αρχαίων για την Πολιτική αδικία

Του Αντωνίου Αντωνάκου
Καθηγητού – Φιλολόγου – Ιστορικού – Συγγραφέως

ΤΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΟΥΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΔΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑ ΤΩΝ “ΑΝΕΥΘΥΝΩΝ” ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

«ΝΟΜΙΜΟΝ»: Η λέξη που διαβάζεται κι από τις δύο πλευρές
Το να μη τιμωρείται όποιος αδικεί, είναι το μέγιστο κακό
Κριτική των αδίκων από τον Πλάτωνα
Τα αποτελέσματα της ατιμωρησίας
Απονομή δικαιοσύνης και άρση των αδικιών

Οι Αρχαίοι για την ατιμωρησία των πολιτικών

Ο μεγάλος μας φιλόσοφος Σωκράτης έλεγε, 2500 χρόνια πριν, μία φράση, η οποία εκφράζει διαχρονικά την απόδοση του δικαίου από τον Άνθρωπο και εχαρακτηρίσθη, λόγω αυτής, ως “προ Χριστού χριστιανός”! Η φράση αυτή έλεγε: «Ει δ’ αναγκαίον ήν αδικείν ή αδικείσθαι, ελοίμην αν μάλλον αδικείσθαι ή αδικείν»! (Γοργίας, 469 c, 1-2) που σημαίνει “εάν ήταν αναγκαίο να αδικήσω ή να αδικηθώ, θα προτιμούσα περισσότερο να αδικηθώ, παρά να αδικήσω”!

Η έννοια του δικαίου στον άνθρωπο είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, ώστε και εκ του θρησκευτικού αποφθέγματος γνωρίζουμε ότι «το άδικον ουκ ευλογείται»! Ο άνθρωπος έχει μέσα του εκ Θεού το αίσθημα του δικαίου! Τόσο, ώστε εάν αναγκασθεί ένα άτομο να αποδώσει δικαιοσύνη μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων, ενδομύχως μπορεί να κρίνει ποιος έχει το δίκιο!

Αυτό το άγραφο στην αρχή δίκαιο κατεγράφη στην συνέχεια και απετέλεσε νομοθεσία, που όλοι έπρεπε να σέβονται και να υπακούουν! Ισχύει όμως σήμερα αυτό; Είναι σεβαστό το δίκαιο; Και κυρίως είναι σεβαστό από τους πολιτικούς ταγούς;

Στην “Πολιτεία” του (339 a) ο Πλάτων έγραφε ότι «η κάθε αρχή νομοθετεί σύμφωνα με το συμφέρον της. Η δημοκρατία θεσπίζει νόμους δημοκρατικούς, η τυραννίδα τυραννικούς κ.ο.κ. Και όταν θεσπίζουν νόμους, ισχυρίζονται ότι αυτό είναι το δίκαιο, και όποιος παραβαίνει τον νόμο, τον τιμωρούν ως παρανομήσαντα και άδικο».. Υποθέτουμε, λοιπόν, ότι πρέπει να ισχύει και το αντίστροφο: Όταν δηλαδή έχουμε τυραννικούς νόμους, τότε στην πράξη έχουμε τυραννίδα, κι ας ονομάζεται αυτή “δημοκρατία”!

Μέχρι σήμερα το να μην αδικεί κανείς δεν ήταν αρκετό. Αυτή ταύτη η έννοια της αδικίας ήταν μία παρανόμως γενομένη πράξη! Και λέω μέχρι σήμερα, διότι στις ημέρες μας η αδικία έχει «παρανόμως νομιμοποιηθεί»!

«ΝΟΜΙΜΟΝ»: Η λέξη που διαβάζεται κι από τις δύο πλευρές

Η ελληνική λέξη «ΝΟΜΙΜΟΝ» είναι μία λέξη, η οποία έχει μία μοναδική ιδιότητα! Διαβάζεται το ίδιο κι από τις δύο πλευρές! Αυτό στην νοηματική του προέκταση μας δίνει μία διάσταση της σημερινής κατάστασης, ότι δηλαδή ο καθένας διαβάζει τον νόμο από όποια πλευρά θέλει. Βασική ευθύνη γι’ αυτό έχει η νομοθετική εξουσία, η βουλή δηλαδή, και κυρίως το πλειοψηφούν κόμμα και η κυβέρνηση, η οποία έχει και την άμεση ευθύνη των νόμων!

Την αδικία ο κόσμος σήμερα την νιώθει “στο πετσί του”, όπως λέει ο λαός μας, διότι το κάθε σπίτι έχει ένα τουλάχιστον άτομο με μείωση μισθού και επιδομάτων, ένα τουλάχιστον άτομο άνεργο, ένα τουλάχιστον παιδί χωρίς όνειρα για το μέλλον!

Από την άλλη, οι παχυλοί βουλευτικοί μισθοί, που συνδυάζονται και με παράλληλη “νόμιμη” εργασία (όπως έγραψε το ΠΑΡΟΝ της Κυριακής της 3ης Απριλίου 2011), έχουν δώσει το δικαίωμα της οργής στον κόσμο! Πρόσφατα, μάλιστα, ψήφισαν και νόμο που θεσπίζει την ατιμωρησία τους, ακόμη κι όταν δεν δικαιολογείται η προέλευση τού περιουσιακού οφέλους που απέκτησε ο ίδιος ο βουλευτής, η γυναίκα του ή το παιδί του! Αλλά και το χρηματικό ποσόν που καταλογίσθηκε εις βάρος του, ψηφίσθηκε να διαγράφεται! Αυτό κι αν είναι σκάνδαλο! Ουσιαστικά δηλαδή οι κυβερνώντες νομιμοποιούν με το άρθρο 10 του νόμου 3932 τα “μαύρα” χρήματα και τις μίζες…(ΠΑΡΟΝ, 27-3-11).

Το να μη τιμωρείται όποιος αδικεί, είναι το μέγιστο κακό

Ενώ, λοιπόν, γίνονται αυτά “περί των σφετέρων”, ουδείς εξ αυτών που έκλεψαν και καταχράσθηκαν τα χρήματα του πενομένου, εδώ και πολύ καιρό, ελληνικού λαού έχει πληρώσει και δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση στα δύο μεγάλα κόμματα να οδηγήσουν τους υπευθύνους στην φυλακή!

Είναι δηλαδή υπεύθυνος ο δικομματισμός, για την απαξίωση των πολιτικών κομμάτων, των υπευθύνων για την κατάντια τής πατρίδος μας. Ο μεγάλος μας φιλόσοφος Πλάτων στον “Γοργία” (479 d) έχει γράψει: «Δεύτερον άρα εστίν των κακών μεγέθει το αδικείν• το δε αδικούντα μη διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε και πρώτον κακών πέφυκεν», που σημαίνει “κατά συνέπεια η αδικία (το αδικείν) είναι το δεύτερο σε μέγεθος εκ των κακών. Αλλά εκείνο, το οποίο είναι αληθινά το μέγιστο και το πρώτο μεταξύ όλων, είναι το να μη τιμωρείται κανείς, ενώ αδικεί”!!!

Δεν το έχουν φαίνεται συνειδητοποιήσει αυτό οι κενοί αρχαιοελληνικής παιδείας κυβερνώντες! Παρεδόθησαν άνευ όρων στους δανειστές! Μας δουλεύουν ακόμη και οι τούρκοι, όταν δηλώνουν δι’ αξιωματούχου τους ότι η Ελλάς σε λίγο θα ζητιανεύει, ενώ η Τουρκία θα ευημερεί! Κι εμείς τάχα ξαφνιαζόμαστε από αυτή την δήλωση! Κι ας έλεγε ο βάρδος ποιητής τού ελληνισμού, πως “έφθασαν ντυμένοι φίλοι, πολλές φορές οι εχθροί”!

Και τώρα τί κάνουμε εμείς; Σίγουρα δεν κάνουμε “τα αδύνατα δυνατά”, όπως οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Περιοριζόμαστε σε αυτό, που οι ηγέτες ορίζουν ως “εφικτό”. Το να πολεμήσουν, βεβαίως, και να νικήσουν, το θεωρούν ακατόρθωτο! Είχα γράψει, όμως, σε παλαιότερο κείμενό μου ότι “θα κατορθώναμε πολύ περισσότερα πράγματα, αν δεν θεωρούσαμε πολλά ως ακατόρθωτα”!

Ο λαός θέλει ελπίδα από τους πολιτικούς ταγούς του! Ελπίδα χειροπιαστή! Η κυβέρνηση δεν έχει πλέον την λαϊκή συναίνεση, διότι βγήκε ενσυνειδήτως με ψέματα! Κάθισε στον σβέρκο μας και μας επέβαλε το ΔΝΤ, αντίθετα προς το Σύνταγμα, χωρίς την έγκριση της αυξημένης πλειοψηφίας των 2/3 της βουλής! Μου θυμίζει τον λαϊκό αίνο, που ανέφερε ο Μακρυγιάννης στα “Απομνημονεύματά” του, με το άλογο, που ο κακός αφέντης του το έπεισε να τον αφήσει να το καβαλικέψει για να σκοτώσουν το θηρίο, και στην συνέχεια έμεινε καβάλα στην πλάτη του, αφήνοντάς το νηστικό και φορτωμένο!

Κριτική των αδίκων από τον Πλάτωνα

Ο Πλάτων στην “Πολιτεία” του, έχει περιγράψει τα λαμόγια (=απατεώνες, κομπιναδόρους), έναντι των δικαίων. Γράφει συγκεκριμένα: «Παντού ο δίκαιος μειονεκτεί έναντι του αδίκου. 1. Πρώτον σε συνεταιρισμούς που χαλάνε, κερδισμένος βγαίνει ο άδικος 2. Έπειτα σε εισφορές – φόρους: ο δίκαιος πληρώνει, ο άδικος όχι! 3. Τις επιδοτήσεις, ο άδικος καταφέρνει να τις πάρει, ο δίκαιος δεν παίρνει τίποτα! 4. Στην δημόσια λειτουργία, ο δίκαιος για να βοηθήσει το σύνολο δεν θα ωφεληθεί σε τίποτε (εν αντιθέσει προς τους αδίκους), και επί προσθέτως, επειδή δεν θα κάνει εξυπηρετήσεις (κοινώς ρουσφέτια) στους οικείους και τους γνωστούς του δεν θα είναι αγαπητός και αρεστός! Το συμπέρασμα διατυπώνεται λίγο πιο κάτω (351 d, 4-6.): «Άρα η αδικία προκαλεί ξεσηκωμούς και μίση και μάχες μεταξύ τους, ενώ αντιθέτως η δικαιοσύνη προκαλεί ομόνοια και φιλία.»

Σε άλλο σημείο της «Πολιτείας» (352 a) ο Σωκράτης λέει: «επομένως η αδικία έχει την χαρακτηριστική επίδραση, όπου επιπέσει, σε πόλη ή σε ομάδα ή σε στρατόπεδο, ή σε σύνολο ανθρώπων, πρώτα να το καθιστά ανίκανο να δημιουργήσει κάτι θετικό, λόγω της διχόνοιας και των καυγάδων, και ακόμα βάζει την έχθρα, και για τους αδίκους και τους δικαίους μέσα στις ψυχές των ανθρώπων και τον εαυτό τους».

Τα αποτελέσματα της ατιμωρησίας

Αυτή, λοιπόν, η σύγχρονη κατοχή, που μας έχει οδηγήσει σε αυτή την κατάσταση θα έχει σίγουρα άσχημα αποτελέσματα, εκτός εάν αρθούν οι αδικίες. Όπως έγραφε ο Ελύτης στο «Άξιον Εστί», «τόσο δεν αγγίζουν η φωτιά με το άχτι, που πένεται ο λαός μου». Το «μαζί τα φάγαμε» κάνει τον Ελύτη, πράγματι, πιο σημερινό! Η αγανάκτηση, η επιθυμία για εκδίκηση, το άχτι, για την πενία τού λαού είναι κοντά, αν δεν αποκατασταθεί η ηθική ισορροπία! Ας είναι, επομένως, πιο προσεκτικοί οι κυβερνητικοί ταγοί μας!

Μετά την νομιμοποίηση της αδικίας, ήταν φυσικό να έλθει η σάτιρα! Άρχισε έτσι η διακωμώδηση των πάντων! Το «δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», εξελίχθηκε ήδη σε «γιαουρτώνω, γιαουρτώνω»! Δεν ξέρω κατά πόσον έχουν δώσει σημασία στην αιτία αυτού τού φαινομένου οι αναποφάσιστοι “κόρακες πολιτικοί”, που δεν θέλουν να βγάλουν το μάτι “άλλου κοράκου”, αποδίδοντας δικαιοσύνη και ικανοποιώντας το περί δικαίου αίσθημα των Ελλήνων!

Τα σημάδια αρχίζουν να γίνονται φανερά! Όταν αρχίζει η διακωμώδηση, κάτι να περιμένουν. Το είδαμε πριν εβδομήντα χρόνια, στον πόλεμο εναντίον τών Ιταλών και των Γερμανών! Αλλά και ο μεγάλος κωμωδιογράφος μας Νίκος Τσιφόρος στο βιβλίο του «Εμείς και οι Φράγκοι» (Εκδόσεις ΕΡΜΗΣ, Αθήνα 1973, σελ. 271), όντας διαχρονικά επίκαιρος, γράφει: “Όταν ο κόσμος αρχίζει κι αγανακτεί, τους δυνατούς δεν τους γλυτώνει τίποτα… Αυτό το φούσκωμα στο στήθος αρχίζει και φουντώνει σιγά σιγά, γίνεται κύμα και μετά γίνεται θεριό και πέφτει να φάει σάρκες και καταστάσεις… Από την στιγμή που ο λαός αρχίζει να ειρωνεύεται τους άρχοντές του, τα πράγματα δεν πάνε καλά. Η σάτιρα είναι ο πρόλογος της επανάστασης”!

Έτσι είναι! Εκεί οδηγούν την κατάσταση διάφοροι “υποτιθέμενοι” ηγέτες, οι οποίοι αποδεικνύονται ανίκανοι και ουτιδανοί εν ταις πράξεσι. Και όπως είπε ο μέγας Σωκράτης (347 c:) “Η πιο μεγάλη τιμωρία είναι να διοικείται κάποιος από χειρότερούς του”!

Απονομή δικαιοσύνης και άρση των αδικιών

Αυτό, λοιπόν, που χρειάζεται είναι να κυβερνούν οι ταγοί με αγάπη και δικαιοσύνη! Όμως, οι ανάλγητοι τεχνοκράτες, οι οποίοι γνωρίζουν μεν άριστα την οικονομική επιστήμη, και πώς να γεμίζουν τοκογλυφικά τα ταμεία τους, βλέποντας τους ανθρώπους ως αριθμούς, έχουν ξεχάσει πως “πάσα επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία, ου σοφία φαίνεται”(Πλάτωνος Μενέξενος, 246 e –247 a)! Κάθε καλή γνώση, λοιπόν, κάθε επιστήμη, της οικονομικής συμπεριλαμβανομένης, όταν χωρίζεται από την δικαιοσύνη και τις υπόλοιπες αρετές, αποδεικνύεται πανουργία και όχι σοφία! Και η πανουργία προϋποθέτει την δολιότητα για κάθε πράξη! Ακόμη και για την “αναγκαστική” πορεία προς το ΔΝΤ!

Η απονομή δικαιοσύνης λοιπόν και η άρση των αδικιών, θα επαναφέρουν τις ισορροπίες ανάμεσα στους κυβερνώντες και στους εκλογείς! Τους εκλογείς και όχι τους ψηφοφόρους! Οι εκλογείς είναι ενεργοί πολίτες και εκλέγουν συνειδητά! Οι ψηφοφόροι είναι άβουλα πρόβατα στο μαντρί! Οι εκλογείς είναι αυτοί, οι οποίοι θα προσφέρουν την αποδοχή τους στους άξιους! Οι ψηφοφόροι θα την πουλήσουν, έναντι κάποιας διευκολύνσεως, στους ανάξιους και τους άδικους! Έχει σημασία, λοιπόν, για έναν λαό να εκτιμά τους πολιτικούς του! Από την άλλη, οι πολιτικοί πρέπει να δείξουν ότι είναι άξιοι της εκτιμήσεώς τού λαού! Πώς; Μα, απονέμοντας το δίκαιο, και όχι συγκαλύπτοντας την αδικία! Δημιουργώντας δίκαιους νόμους, και όχι νομιμοποιώντας τις παρανομίες!

Αν δεν προβούν σύντομα σε αυτές τις πράξεις, τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα γι’ αυτούς! Το γιατί, μας το δίνει ο Γάλλος συγγραφεύς Antoine de Rivarol (1753-1801), ο οποίος έχει πει την παρακάτω σημαντικώτατη φράση: “Quand les peuples cessent d’ estimer ils cessent d’ obéir”. Σε αυτήν περικλείεται η πεμπτουσία της πολιτικής και το αισθητήριο των εκλογέων πολιτών! Σε αυτή την φράση, που μας διδάσκει πως “όταν οι λαοί παύουν να εκτιμούν, παύουν και να υπακούουν”!